درباره شادی عبدالسلام

شادی عبدالسلام کارگردان شهیر جهان اسلام(1930-1986)
وی دانش آموخته دانشکده ویکتوریا در اسکندریه(1948) و هنرهای نمایشی از لندن( در سال های1949-1950) و دارای مدرک مهندسی معماری از دانشکده هنرهای زیبای قاهره (در سال1955) بود.
او به مدت ده سال در زمینه طراحی صحنه و لباس مشغول فعالیت بود.تنها فیلم بلند شادی عبدالسلام با عنوان "مومیایی یا شب شمارش سال ها" در سال 1968 تولید و برای او شهرتی جهانی به ارمغان آورد.شادی پس از آن برای تولید پروژه فیلم بلند دیگری به نام" اخناتون" بسیار کوشید اما هرگز نتوانست این رویایش را برای ساختن این فیلم عملی سازد و بالاخره در سال 1986 در سن 58 سالگی در اثر بیماری سرطان در گذشت. ( vr/figures/arabic. (www.sis.gov.eg
شادی را پیشتر به عنوان طراحی های صحنه و لباس می شناختند.او سعی می کرد لباس هایی خلق کند که تا حد ممکن با نمونه های اصلی تاریخی مطابقت داشته باشد و بدین ترتیب به هر فیلمی این امکان را می داد تا شیوه زندگی و تصویری از آنچه مصر باستان می توانست داشته باشد را به درستی معرفی کند.بر همین اساس لباس بازیگر بر سر هر صحنه با جزئیات دقیق و طراحی های پیچیده اغلب بسیار زیبا تصویر می شد.شادی می کوشید تا اطمینان حاصل کند که صحنه و لباس هر فیلم بازسازی دقیق از طرح های مورد استفاده مصر باستان است بر همین مبنا بود که طراحی های او بسیار متفاوت تر از دیگر طراحی های دیگر فیلم ها بود.او با تضمین اصالت و حضور در سر صحنه فیلم هایش،رمز و راز لازم برای باز سازی دقیق فیلم ها یش را فراهم می آورد. شادی گفته بود که او باید بتواند میان مصر گذشته و مصر امروزین پلی ارتباطی پدید آورد تا بدین طریق به مصر فردا برسند.(بنجامین رامبرانگ/جهان از دید شادی/20 ژوییه 2006)

شادی توسط صلاح الدین ابو السیف کارگردان مصری در فیلم" الفتوه (جوانمردی)" در سال 1957 به عنوان منشی صحنه وارد سینما شد.پس از آن به عنوان طراح لباس و صحنه در فیلمی به کارگردانی رمسیس واصف مشغول به فعالیت شد.بعد ها به عنوان دستیار کارگردان ابو السیف در فیلم های "الوساده خالیه(بالش خالی)" طریق مسدود(بن بست)" و"انا حره(من آزاده ام)"در آمد. در همین بین نیز با کارگردان مصری حلمی حلیمی در فیلم "روایت الحب(قصه عشق)"به عنوان دکوراتور مشغول فعالیت بود.و از ان پس شادی به عنوان طراح صحنه و مجری دکور در فیلم های بلندی چون:"وااسلاماه"، "منتهی الفرح"،"رابعه العدویه" "شقیقه القبطیه" ،"بین القصرین" و"السمان و الخریف" به فعالیت پرداخت.(www.bilbalex.gov.eg/arabic/artmusems)

اما شادی علاوه بر این ها مشاور تاریخی و صحنه و لباس چند کارگردان خارجی از جمله کاوالویچ لهستانی برای فیلم فرعون و روبرتو روسولینی در فیلم تمدن و نیز فیلم کلئوپاترا برای کارگردان امریکایی به نام جوزف مالکویچ هم شد.شادی اما شهرت جهانی اش را مرهون کارگردانی تنها فیلم بلندش به نام "مومیایی و یا شب شمارش سال ها" است.داستان این فیلم بر اساس یک رشته تحقیقات ارام و جذاب در باره جوانب مثیت و منفی فروش گنجینه های هنری مصر فقر زده برای تامین منابع مالی است.شخصیت اصلی فیلم ،پسر شیخ قبیله است که راز قبر ها را از پدرش به ارث می برد. وی سرانجام این راز را با دانشمندانی که از سوی مقامات قاهره حمایت می شوند در میان می نهد.شادی در این فیلم تراژدی این قبیله چادر نشین را به عنوان روایت تمثیلی مصر معاصر به تصویر می کشد.این فیلم به عنوان نخستین تجربه کارگردانی امتیازی برای عبدالسلام بشمار می رود.استفاده از نوآوری هیا یبصری مناسب در ساخت فیلم مومیایی را به فیلمی جذاب برای بیننده بدل می کند.برای شادی صرف ساختن فیلم روایی ارضاء کننده نبود بلکه مهم برای او بیان احساس تصویری در فیلم بود.بر همین اساس تمامی این فیلم را با رنگ های طبیعی ساخت تا بتواند با این شیوه و استفاده از نور خورشید هنگام فیلمبرداری تجربه ای متفاوت را به تصویر بکشد.شادی برای یکی از سکانس های آخر فیلم ناچار شد در یک زمان بسیار محدود یعنی زمانی که خورشید غروب می کند اما هنوز سرخی آن پابرجاست کار کند وبه همین سبب بیست و هشت روز برای این سکانس مشکل وقت گذاشت.
پس از تولید این فیلم و پیش از نمایشش برای عموم فیلم را برای منتقدان و اهالی سینما به نمایش درآورد و توفانی از تایید ها و مخالفت ها در برابر اثرش بوجود امد.پس از آن فیلم در جشنواره های مختلف به نمایش در امد و جوایز متعددی راهم چون جایزه جورج سادول فرانسه ،جایزه منتقدان جشنواره کارتاژ و جایزه بهترین فیلم خارجی در انگلیس و ایتالیا را در سال 1970، نصیب خود کرد.( www.cinematechhaddad.com/derasat/sabdulsalam/derasat)

شادی در مصاحبه اختصاصی خود با نشریه سینما شماره 54 ویژه جشنواره فیلم تهران درآذر ماه سال 1353 در باره فیلمش مومیای چنین می گوید:"سناریو این فیلم را بر اساس شعری که خودم سروده بودم نوشتم.به علت نداشتن هنرپیشه معروف امکان تهیه این فیلم نبود."نادیا لطفی" که هنرپیشه فوق العاده ایست سناریو را خواند و حاضر شد علیرغم مخالفت هایی که می شد در این فیلم بازی کند.حتی او برای بازیش دستمزدی هم دریافت نکرد.بدون کمک او و "روسولینی" که مشکلات ادارای را حل کرد هرگز این فیلم ساخته نمی شد".شادی در این مصاحبه واکنش منتقدان را در برابر فیلمش را اینگونه ارزیابی می کند:"عده ای محدود از این فیلم خوششان می ایدمخالفان عقیده دارند این فیلم بیش از اندازه کند، پیچیده و بدون تداوم است.اینان در واقع دوستدار فیلم های ملودراماتیک و کمدی های تجاری هستند.اینان سال هاست با این سینما خو کرده اند،پس طبیعی است که این فیلم مورد پسندشان قرار نگیرد."
شادی رویکردش را در فیلمسازی به سینمای اجتماعی می داند واز سینماگران مصری "صلاح الدین ابو سیف" ،"توفیق صالح "و" یوسف شاهین" را به دلیل توجه به مسایل و مشکلات اجتماعی می ستاید .
شادی در مصاحبه خود در تهران خبر از ساخت فیلمی می دهد که حوادثش بعد از سال 1952 اتفاق می افتد.داستان این فیلم بر روی دورانی متمرکز است که یک مرکزینت رهبری متشکل از نظامیان و غیر نظامیان بوجود آمده اند و مردم را بدون دلیل و بدون محاکمه بازداشت و زندانی می کنند.و وزارت کشور در توجیه این امر اعلان می کند که قانون به مرخصی رفته است.قهرمان این فیلم یک فردخنثی است که هیچگونه عقیده و تمایل سیاسی ندارد. او را به اشتباه دستگیر و زندانی می کنند.اتهام او انتشار اخباری در باره شخصیت های سیاسی است.قهرمان فیلم از زندان فرار می کند و نتیجه می گیرد که در کشورش جایی برای زندگی ندارد.(همان)
شادی همچنین علاقمند بود تا فیلم دیگری به نام" دردسرهای خانه بزرگ" یا "اخناتون" را بسازد ودر این راه بسیار کوشید.او به مدت یکسال و نیم 4بار سناریو را بازنویسی کرد و مدت ده سال به دنبال جذب سرمایه و تیهیه کننده بود.اما هرگز تهیه کننده ای برای ساخت این رویایش نیافت.او طی این سال ها چندین پیشنهاد کارگردانی فیلم را رد کرد چرا که از اساس با سینمای تجاری مخالف بود.(findart.com/p/articles/mi_m2584/is_n3_v17/ai_20769333))
شادی پس از فیلم مومیایی فیلمی کوتاه به نام شکاوی فلاح الفصیح یا شکایت کشاورز بر گرفته از یکی از نامه های فرعونی که بیش از چهل هزار سال از دورانش سپری شده با موضوع عدالت ساخت و موفق شد تا در جشنواره فیلم ونیز و اسپانیا ستایش شود. www.cinematechhaddad.com/derasat/sabdulsalam/derasat)

شادی در سال 1970 به مدت کوتاهی مدیر کانون فیلم های تجربی وزارت فرهنگ مصر شد.او در سال های 1970 تا 1980 چهار فیلم مستند کوتاه کارگردانی کرد."افق ها"در سال 1974 نمونه تنوع فرهنگی در مصر،"سربازان خورشید"در سال 1976 که به دوران جنگ اکتبر و حوادث پس از ان می پردازد.،"ادفو"که نام یک روستا در نزدیکی اسوان در کنار یکی از معابد فرعونی است واخرین اش فیلمی سه و نیم دقیقه ای در باره ترمیم نمای بانک مصر.( همان)

سوابق کاری به عنوان طراح صحنه و لباس :الرجل الثانی1959/ثلاثه رجال و امره1960/طریق الدموع1961/ وااسلاماه1961/موعد فی البرج1962/الخطایا1962/المظ و عبده الحامولی1962/ امیره العرب1963/ منتهی الفرح1963/ رابعه العدویه1963/ شقیقه القبطیه1963/ امیر الدهاء1964/ بین القصرین1964/ السمان و الخریف1967.

منابع:
www.cinematechhaddad.com/derasat/sabdulsalam/derasat) findart.com/p/articles/mi_m2584/is_n3_v17/ai_20769333) )
نشریه سینما شماره 54 ویژه جشنواره فیلم تهران درآذر ماه سال 1353
www.cinematechhaddad.com/derasat/sabdulsalam/derasat
www.bilbalex.gov.eg/arabic/artmusems
.(بنجامین رامبرانگ/جهان از دید شادی/20 ژوییه 2006)
vr/figures/Arabic). (www.sis.gov.eg